Шупашкар районӗнчи Урай Макаҫ ялӗнче пурӑнакан Христофор Макаровсен харпӑр хӑй хуҫалӑхӗ октябрӗн 1-11-мӗшӗсенче Мускавра иртнӗ Раҫҫейри XII агропромышленность выставкинчен кӗмӗл медальпе таврӑннӑ. Мӗнпе чапа тухнӑ-ха чӑваш хресченӗ? Макаровсен ҫемйи килӗнчи утарта пыл хурчӗсем ӗрчетсе туса илекен продуктсем Пӗтӗм Раҫҫейри курав центрӗнче хӑйӗн пахалӑхӗпе пурне те тӗлӗнтернӗ.
Макаровсем «Раҫҫей Федерацийӗнчи ял туризмӗн аталанӑвӗ» ятарлӑ стендра хӑйсен продукцине тӑратнӑ. Христофор мӑшӑрӗ вара — Валентина Таганкӑра «Кӗр парни» ярмӑрккӑра пыл сутнӑ. Чӑваш пылне те, карасне те курава пухӑннӑ хӑнасем тата мускав ҫыннисем питӗ юратнӑ.
Сӑмах май, Мускавра ҫак кураврах «Инфраструктура аталанӑвӗ» номинаципе мала тухса, Патӑрьел районӗ ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.
Раҫҫейри 2010 ҫулхи ҫырав вӗҫленчӗ темелле. Шупашкар районӗнче юлашки ӗҫсене тӑваҫҫӗ. Вӗсем халь ял тӑрӑхӗсенче тӗрӗслевпе ҫӳреҫҫӗ, тӗп тапхӑр хушшинче ҫитейменнисем патне кӗрсе тухаҫҫӗ.
Паянхи кун тӗлне районӗпе пурӗ 60 120 ҫынна ҫырса тухнӑ, ку вӑл районти 97,9%.
Юпан 1-мӗшӗ тӗлне Шупашкар районӗнчи халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центрта 720 ӗҫсӗр ҫын учетра тӑрать. Иртнӗ ҫул ҫак вӑхӑт тӗлне 739 ҫын пулнӑ.
Ӗҫсӗр ҫынсем хушшинче кӑҫал хӗрарӑмсем 54,1%, 16-19 ҫула ҫитнӗ ҫамрӑксем — 35,5%. Ӗҫсӗррисем хушшинче хӑй ирӗкӗпе ӗҫрен тухса кайнисем — 57,9% . Нумай вӑхӑт хушши ӗҫсӗр пурӑнакансем вӗсем хушшинче — 34,8%.
Ҫынсене ӗҫ тупса парас тӗллевпе Шупашкар районӗнчи халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центр тӗрлӗ организацисемпе пурӗ 47 килӗшӳ тунӑ: ял тӑрӑхӗсемпе 140 ҫын валли, «Паха тӗрӗ» фабрикӑпа — 4 , «Ольдеевская» агрофирмӑпа — 3, «Зодчий-Универсал» ТМЯОпа — 3, Кӳкеҫри 27 №-лӗ профтехучилӗщӗпе — 3 тата ытти те. Обществӑлла ӗҫсене 200 ҫынна янӑ.
Ҫывӑх вӑхӑтра Чӑваш Енре чи лайӑх ӗҫ бригади хӑшӗ пулнине палӑртӗҫ. Фестивальте Шупашкар район чысне Ишекри ҫул ҫитмен ачасен «Рябинка» ӗҫ бригади хатӗрленет. Оксана Гурьянова ертсе пыракан ачасем эмел курӑкӗсем пухассипе, тавралӑха тирпей-илем кӗртессипе ӗҫлеҫҫӗ, палӑксене пӑхса тӑраҫҫӗ.
Мали вырӑна йышӑнма вӗсене ӑнӑҫу сунар!
Ӗнер, авӑнӑн 23-мӗшӗнче, «Тӑван Ен» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Шемшер ял тӑрӑхне кӗрекен Шорчекасси ялӗнче Культура центрӗ уҫӑлнӑ. Ҫӗнӗ клубра ял ҫыннисем валли йӑлтах ҫӗнӗлле пулӗ. Кунта пысӑк та капӑр акт залӗ, спорт секцийӗсем ӗҫлемелли спортзал, таврапӗлӳ музейӗ пур. Кам шашка-шахмат, бильярд юратать, вӗсем валли уйрӑм секцисем ӗҫлеҫҫӗ. Халӑх путарулӑх ушкӑнӗсем валли ятарласа репетици пӳлӗмӗсем уйӑрнӑ.
Ял клубӗнчи юсав ӗҫӗсене ҫурла уйӑхӗнче пуҫланӑччӗ.
Авӑнӑн 15-мӗшӗнче ирхине 9 сехетре Ишлей ял тӑрӑхне кӗрекен Курак Чурачӑк ҫыннисем клуба пӗрлехи информаци кунне пухӑнчӗҫ. Тӗлпулӑва Шупашкар район пуҫлӑхӗ Анатолий Князев, Чӑвашстатӑн Шупашкар районӗнчи тӗп специалист-эксперчӗ Ольга Прокопьева тата ытти пуҫлӑхсем пырса ҫитрӗҫ.
Тӗлпулура район пуҫлӑхӗ кун йӗркинче палӑртнӑ ҫивӗч ыйтусемпе халӑхпа калаҫу ирттерчӗ: апат-ҫимӗҫ хакӗсем ӳснине чарас тӗлӗшпе влаҫ органӗсем йышӑннӑ комплекслӑ мерӑсем ҫинчен, обществӑлла инфраструктура обьекчӗсене хӗле хатӗрлесе ҫитерни тата ял хуҫалӑх пасарӗсем ирттересси пирки.
Шупашкар районӗн ял хуҫалӑх пайӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, сӗт сӑвассипе хальхинче те «Чурачӑк» АУО малта. Хуҫалӑхра пӗр ӗнерен 15 кг сӗт суса илеҫҫӗ. Ҫак тапхӑрти пӗлтӗрхи кӑтартупа танлаштарсан, чурачӑксем 3,4 кг ытларах сӗт суни курӑнать.
«Чурачӑк» АУО Курак Чурачӑк (Ишлей ял тӑрӑхӗ) ялӗнчи Совхоз урамӗнче вырнаҫнӑ. Директор — Шалеев Евгений Федорович.
Авӑнӑн 6-мӗшӗ тӗлне районӗпе вара хуҫалӑхсем патшалӑха 32 917 кг сӗт сутнӑ.
Иртнӗ кунсенче, «Тӑван Ен» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Тутаркасси ял тӑрӑх администрацийӗнче депутатсен пухӑвӗн канашлӑвӗ пулса иртнӗ. Унта халӑх пурӑнмалли ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх ертӳҫисем умне тӑратнӑ ӗҫӗсене сӳтсе явнӑ. Тӗп ыйту — хваттер укҫи вӑхӑтра тӳлеменни. Ҫак ыйтӑва татса пама ҫурт старостисене те пуҫтарнӑ.
Тутаркассинче паянхи куна пурӗ 116 ҫын хваттер укҫи тӳлемен. Пӗтӗмӗшле парӑм пурӗ 3 миллион та 200 пин тенке ҫитнӗ. Сӑлтавӗ тӗрлӗрен. «Вӗсенчен 30-шӗ хӑйӗн парӑмне тӳлеме пултарать, ыттисем ӗҫке ярӑннӑ, килӗнче ларма-тӑма пукан та ҫук. Хваттер укҫи тӳлемен пенсионерсен парӑмне пенси укҫинчен тытса юлма май пур, анчах ҫамрӑксенчен илме май ҫук», — тесе пӗлтернӗ Тутаркасси ял тӑрӑх пуҫлӑхӗ Алексей Елимов.
Паян Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн черетсӗр 30-мӗш ларӑвӗ иртрӗ. Унта Чӑваш Ен президенчӗн вырӑнне малашне йышӑнма тӑратнӑ Игнатьев Михаил Васильевич кандидатурине пӑхса тухнӑ. Ларӑва хальхи вӑхӑтра Чӑваш Ен президенчӗн вырӑнне йышӑнакан Николай Васильевич Фёдоров, Атӑлҫи Федераллӑ округри РФ президенчӗн полномочиллӗ представителӗ Григорий Рапота, Раҫҫей патшалӑх думинчи Чӑваш Республикинен тӑратнӑ депутатсем Николай Бударинпа Павел Семёнов, Раҫҫей Федерацийӗн Федераллӑ Пухӑвӗн Федераци Канашӗнчи Чӑваш Ен Министрсен Кабинечӗн представителӗ Владимир Слуцкер, Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн депутачӗсем тата ыттисем хутшӑннӑ. Ларӑва онлайн-майпа тӗнче тетелӗнче та сӑнама май пурччӗ.
Сасӑлава пурӗ 43 депутат хутшӑннӑ. 37-ӗшӗ Михаил Игнатьев малашне Чӑваш Ен президенчӗн вырӑнне йышӑнассипе килӗшнӗ, 5-ӗшӗ хирӗҫ пулнӑ, пӗри хӑй шухӑшне пӗлтермен. Ҫапла май Николай Васильевич Фёдорова шанса панӑ вӑхӑт вӗҫленнӗ хыҫҫӑн ун вырӑнне хальхи вӑхӑтра Кабинет Министрӗн Председателӗн ҫумӗ тата Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ пулса ӗҫлекен Игнатьев Михаил Васильевич йышӑнӗ.
Шупашкар районне кӗрекен ял тӑрӑхӗсем те, хӑш-пӗрисемсӗр пуҫне, уяр ҫанталӑка пула йывӑрвӑрлӑха кӗрсе ӳкнӗ. Сӑмахран, Чӑрӑшкасси ял тӑрӑхне кӗрекен ялсенче те шыв уҫлакан башньӑсем чӑтаймаҫҫӗ. Ҫанталӑк шӑрӑх тӑнине пула шыв ҫитми пулнӑ. Ял тӑрӑх пуҫлӑхӗ: «Шыв пурне те кирлӗ, ҫынсене те, ӳсентӑрансене те, выльӑх-чӗрлӗхне те. Насусӗсем чӑттӑрччӗ ҫеҫ», — тет.
Чӑрӑшкасси ял тӑрӑхӗнчи лару-тӑру ҫакнашкал: кӑҫалхи ҫанталӑка пула ҫӑлсем типсех ларнӑ. Ҫырма таврашӗнчи пӗвесем те малттанхи шая ҫитеймеҫҫӗ. Чӑрӑшкассинчи ҫырмара 1985-86 ҫулсенче бетон ҫаврашкасем ярса ҫӑл тунӑ пулнӑ. Вӑл ҫӑла Дмитрий Серебряков ҫине тӑнипе алтнӑ, вырнаҫтарнӑ. Пурӑна киле, ялсенче шыв салатакан колонкӑсем ӗҫлеме тытӑнсан, ҫак ҫӑл пирки халӑх маннӑ. Кам утас килтӗр ӗнтӗ ҫырмана? Малтан унти шыва ӑсма халӑх утатчӗ. Халӑхӑн авалхи йӑлипе ҫӗнӗ мӑшӑра шыв ҫулӗ пуҫлама илсе кайни те пулнӑ.
Кӑҫал ҫак ҫӑла каллех чун кӗчӗ темелле. Халӗ унта халӑх бидонсемпе те витресемпе шыв ӑсма ҫӳрет. Колонкӑсем шыв парсах кайман чухне вӑл чухах пулчӗ.
-1.7 °C